101 χρόνια από την γέννηση του Κορνήλιου Καστοριάδη

101 χρόνια από την γέννηση του Κορνήλιου Καστοριάδη

101 χρόνια από την γέννηση του Κορνήλιου Καστοριάδη σήμερα.

Μπορώ να πω χωρίς καμιά αμφιβολία ότι είναι ένας από τους ανθρώπους που έχουν επηρεάσει βαθιά τον τρόπο που σκέφτομαι και που βλέπω τα πράγματα. Η πνευματική παραγωγή Καστοριάδη υπήρξε τεράστια, τόσο σε επίπεδο όγκου, όσο και σημασίας, καθώς έφερε έννοιες όπως αυτονομία, άμεση δημοκρατία και πράττειν ξανά στο προσκήνιο, όμως δημιούργησε και νέες όπως πρόταγμα και φαντασιακό, στην προσπάθειά του να μιλήσει για την πιθανότητα μιας αυτόνομης κοινωνίας.

Για εμένα, ένα από τα σημαντικότερα σημεία του πάντα ρηξικέλευθου στοχασμού του, είναι η ανάδειξη του κεντρικού ζητήματος της γενικευμένης ανελευθερίας της καθημερινής ζωής, σε αντίθεση με την παγιωμένη μαρξιστική αντίληψη, που βλέπει τα προβλήματα με καθαρά οικονομικούς όρους, παίζοντας με αυτό τον τρόπο και η ίδια στο γήπεδο του καπιταλισμού.  Η ρίζα του κοινωνικού προβλήματος για τον Καστοριάδη, δεν βρίσκεται στη οικονομική κρίση, αλλά σε αυτή την κατάσταση ανελευθερίας που ολοένα και μεγαλώνει και σπρώχνει τους ανθρώπους στο να ζουν ζωές ανούσιες, κενές νοήματος, χωρίς να παίρνουν τις υποθέσεις τους στα χέρια τους. Και ο κύριος λόγος που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να το πράξουν είναι η ξένωση που επιβάλλει η υπάρχουσα θέσμιση της κοινωνίας, μέσω των στερήσεων, της καταπίεσης, της βίας και της χειραγώγησης. Απέναντι σε αυτό προτείνει τον μετασχηματισμό της κοινωνίας μέσα από την αυτόνομη δράση των ανθρώπων και την εγκαθίδρυση μιας κοινωνίας οργανωμένης για την αυτονομία όλων. Το επαναστατικό αυτό πρόταγμα, δεν είναι μια αυθαιρεσία, αντίθετα ριζώνει και στηρίζεται στην ιστορική πραγματικότητα, στην κρίση της κατεστημένης κοινωνίας και στην αμφισβήτησή της από την μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν σε αυτή.

Ένα από τα ομορφότερα κατά τη γνώμη μου δείγματα γραφής του Καστοριάδη βρίσκεται στις “Υποκειμενικές ρίζες του επαναστατικού προτάγματος”:

“Έχω την επιθυμία και αισθάνομαι την ανάγκη, για να ζήσω, μιας άλλης κοινωνίας από αυτή που με περιβάλλει. Όπως η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων, μπορώ να ζήσω μέσα σε αυτήν και να τα βγάζω πέρα – εν πάση περιπτώσει ζω ήδη μέσα σε αυτήν την κοινωνία. Όσο κριτικά και αν προσπαθώ να κοιτάξω τον εαυτό μου, ούτε η ικανότητα προσαρμογής μου, ούτε η αφομοίωση της πραγματικότητας από μέρους μου, δεν μου φαίνονται κατώτερες από τον κοινωνιολογικό μέσο όρο. Δεν ζητώ την αθανασία, την πανταχού παρουσία, την παντογνωσία. Δεν ζητώ η κοινωνία να μου “δώσει την ευτυχία”. Ξέρω ότι η ευτυχία δεν είναι μια μερίδα που μοιράζεται με το δελτίο στη δημαρχία ή στο εργατικό συμβούλιο της γειτονιάς. Και ξέρω πως αν αυτό το πράγμα υπάρχει, μόνο εγώ μπορώ να το πραγματοποιήσω για τον εαυτό μου, στα μέτρα μου, όπως μου συνέβη και όπως κατά πάσα πιθανότητα θα μου ξανασυμβεί.

Αλλά μέσα στη ζωή, έτσι όπως είναι φτιαγμένη για εμένα και τους άλλους, σκοντάφτω πάνω σε ένα πλήθος από απαράδεκτα πράγματα. Λέω πως δεν είναι μοιραία και πως εξαρτώνται από την οργάνωση της κοινωνίας. Επιθυμώ πρώτα και ζητώ, η δουλειά μου να έχει νόημα, να μπορώ να εγκρίνω αυτό για το οποίο χρησιμεύει και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται, να μου επιτρέπει να ξοδεύομαι πραγματικά και να χρησιμοποιώ τις δυνατότητες μου και ταυτόχρονα να εμπλουτίζομαι και να αναπτύσσομαι. Και λέω ότι αυτό το πράγμα είναι δυνατό, με μια άλλη οργάνωση της κοινωνίας, για εμένα και για τους άλλους. Λέω ότι θα ήταν ήδη μια βασική αλλαγή σε αυτή την κατεύθυνση, αν με άφηναν να αποφασίζω μαζί με όλους τους άλλους, τι έχω να κάνω και με τους συντρόφους μου στη δουλειά, πως να το κάνω. Επιθυμώ να μπορώ μαζί με όλους τους άλλους να μαθαίνω τι γίνεται μέσα στην κοινωνία, να ελέγχω την έκταση και την ποιότητα της πληροφόρησης που μου δίνεται. Ζητώ να μπορώ να συμμετέχω άμεσα σε όλες τις κοινωνικές αποφάσεις που μπορεί να επηρεάζουν την ύπαρξη μου ή τη γενική πορεία του κόσμου όπου ζω. 

Δεν δέχομαι η τύχη μου να αποφασίζεται μέρα με τη μέρα από ανθρώπους που τα σχέδια τους μου είναι εχθρικά ή απλώς άγνωστα και για τους οποίους δεν είμαστε, εγώ και όλοι οι άλλοι, παρά νούμερα σε ένα σχέδιο ή πιόνια σε μια σκακιέρα, και τελικά η ζωή μου και ο θάνατος μου να βρίσκονται στα χέρια ανθρώπων που ξέρω πως είναι αναγκαστικά τυφλοί”.

 

101 χρόνια από την γέννηση του Κορνήλιου Καστοριάδη

3 σκέψεις στο “101 χρόνια από την γέννηση του Κορνήλιου Καστοριάδη

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Κύλιση προς τα επάνω